“ … de komende vijf jaar gaat het vooral over geld!?”

 

Door Wim de Jong op 28-8-2012

 

Ten tijde van de vuurwerkramp in Enschede werkte ik bij de concernstaf van die gemeente, in de financiële discipline. De maandag na de bewuste zaterdag kwam ik wat beschroomd naar het werk met de gedachte de mensen die het “echte werk” deden vooral niet in de weg te lopen. Hoe kon ik mij daar met mijn vak nuttig maken? In de loop van de eerste week maar eens gebeld met mensen uit andere crisisgebieden. In Limburg was een grote watersnood geweest. Daar zouden ze het wel weten. Een deskundige daar sprak mij als volgt toe: “De eerste vijf weken gaat het nog over slachtoffers, maar let op, daarna gaat het vijf jaar vooral over geld en nog eens geld”. Ik vond dat een schokkende uitspraak waarvan ik hoopte dat die niet waar was.

 

Aan deze ervaring moet ik denken als het over de decentralisatie van de Jeugdzorg gaat. Hier is het ook de uitdaging, hoe voorkom je dat het niet alleen maar over geld gaat? Geld is een middel, het gaat om goede zorg en ondersteuning van jeugdigen en hun ouders. Het zou jammer zijn als dat vraagstuk gedomineerd wordt door geldkwesties. Toch is de geldkwestie wel belangrijk. Mijn vrees is dat de gemeenten met onvoldoende voorbereiding op financieel en bedrijfsmatig gebied uiteindelijk toch vrij onverhoeds geconfronteerd worden met het beheer over de mega-budgetten van de Jeugdzorg. De vertraging van de onderzoeken over een objectieve verdeling via het Gemeentefonds wekken de schijn van rust  …  of is het de stilte voor de storm?

 

Ik zie twee ongewenste scenario’s. Het eerste scenario is dat de gemeenten met de botte bijl hakken bij jeugdzorgaanbieders. Dat levert dan veel spaanders op, verlies aan middelen (wachtgeld e.d.) die ook aan zorg had kunnen worden besteed. Het tweede is dat de oplossing van het financiële probleem van herverdeling, de groei en de korting goeddeels wordt overgelaten aan (een collectief van) zorgaanbieders. De inhoudelijke doelen van de decentralisatie-operatie worden dan niet gehaald. Integrale afstemming van tijdige en passende zorg rond een gezin vraagt niet alleen dat alle budgetten in een hand komen, maar ook dat daarmee sturing wordt gegeven om dat doel ook te bereiken.

 

Een goede voorbereiding moet deze ongewenste dominantie van het geld voorkomen. Zo drukt oud-minister Wouter Bos in een interview met VNG-magazine (3 augustus 2012) gemeenten op het hart geen speelbal te worden van zorgaanbieders. Om geen middelen te verspillen moeten ze stevig investeren in kennis over wat ze inkopen. Ze moeten kunnen beoordelen of ze ‘waar’ voor hun geld krijgen.

 

Oefenen in het klein

Ik wil nog wijzen op een ander aspect. Gemeenten kunnen voor de grote operatie nu al in het klein oefenen met financiële sturing. Dat kan met de budgetten van het CJG die al gedecentraliseerd zijn. Daarvoor is een hulpmiddel beschikbaar.

 

In opdracht van de VNG heeft de JeugdZaak[1] een instrument ontwikkeld waarmee gemeenten hun CJG financieel kunnen spiegelen, namelijk de  Referentiebegroting. Hierin zijn inmiddels  referentiegetallen van een 30-tal gemeenten opgenomen. De Algemene Rekenkamer noemt dat instrument ook in een recent rapport. Samen met 42 lokale rekenkamers heeft de Algemene Rekenkamer een evaluatieonderzoek gedaan naar de CJG’s in het land.  Over de financiële kant van de zaak zegt het onderzoek  dat vrijwel geen enkele gemeente een totaaloverzicht heeft van de financiën van het CJG. Dat was ook onze conclusie. De gemeenten die meegedaan hebben met de ontwikkeling van de referentiebegroting hebben dankzij dat traject het totaal-inzicht wel.

 

De referentiebegroting is gratis beschikbaar en te downloaden (zie www.dejeugdzaak.nl) en de referentiecijfers zijn met een paar uur begeleiding van De JeugdZaak te verkrijgen.

 

Ik sluit af met een tegeltjes-wijsheid, maar met een diepe grond: “Wie het  kleine niet eert, is het grote niet weerd” Het kleine staat dan voor de CJG-middelen van € 0,3 miljoen, het grote staat voor de € 3 miljard van de decentralisatie-operatie JZ. Maar, voor ‘het kleine’ kun je ook invullen: de kwetsbare jeugdige. Laat die mogen profiteren van ‘het grote’. Hij is het ‘weerd’

 

 

 

[1] Samen met van Santen Zorgmanagement B.V.