Opvoedondersteuning doet er toe
Door Bert Prinsen op 12-9-2012
Opvoeden doet elke ouder. Alleen of samen met een partner, soms met hulp van opa’s en oma’s, andere ouders of de buitenschoolse opvang en de school. Kortom: opvoeden is iets van iedereen. En meestal gaat het goed met dat opvoeden, doen ouders dat stimulerend en op een intuïtief aansprekende manier. Bij dat opvoeden hoort ook dat je soms onzeker bent over hoe je het aanpakt. Vragen hebben over het opvoeden is de meest normale zaak van de wereld: 70% van de ouders heeft opvoedvragen. Dat is van alle tijden en van alle culturen! Socrates had het in zijn tijd al over ‘de losbandige jeugd’ en hoe daar mee om te gaan. Soms lukt het tijdelijk niet. Dan is het helpend dat ouders daar ondersteuning bij kunnen krijgen, zoals ik dat heb beschreven in ‘Nadenken over opvoeding’ (redactie Hilde Haerden, 2012).
Ondersteuning
Niet dat ik bepleit dat alle ouders nu maar opvoedhulp gaan inroepen. Geenszins! Want 80 tot 85% van de vragen en problemen weten ouders uitstekend zelf op te lossen door op internet te kijken, een boek te lezen of uit de talrijke tijdschriften over gezin en opvoeding inspiratie op te doen, door andere ouders of hun eigen ouders te raadplegen of hun zorgen te delen met vrienden of buren. En dat moet vooral zo blijven. Sterker nog, dat mag verder versterkt worden met een public health aanpak van opvoedingsondersteuning. Het bevorderen van competent ouderschap van álle ouders en van gezonde opvoedingssituaties staat voorop. Het bieden van opvoedhulp bij problematische opvoedingssituaties is sluitstuk en geen hoofdzaak. Daar staat tegenover dat wij van mening zijn dat opvoedingsondersteuning voor alle ouders beschikbaar zou moeten zijn. Het pakket opvoedingsondersteuning en -hulp kent een continuüm van informele steun, informatie en voorlichting voor alle ouders, via eenmalige advisering of opvoedhulp bij lichte, dagelijkse opvoedproblemen tot meer doelgroepgerichte en intensievere hulp bij specifieke opvoedproblemen.
De vraag creëert het aanbod. Soms is er behoefte aan meerdere vormen van hulp. Die meerdere vormen zouden zich moeten groeperen als een cirkel van steun rond het gezin, met precies die hulp waar dat specifieke gezin behoefte aan heeft. Dus geen keten waar gezinnen door heen gestuurd worden, soms met heel veel kastjes en muren, Wrap around care is zo’n benadering waarbij al naar gelang de vraag en behoefte van het gezin intensievere en meer gespecialiseerde opvoedhulp aansluit in de cirkel van steun. De hulpverlener is thuis bij het gezin of in de buurt aan het werk, bijvoorbeeld in het CJG.
Een breed pakket aan opvoedingsondersteuning en –hulp dat het hele continuüm beslaat is Triple P. Triple P heeft door de positieve uitstraling en de gerichtheid op de gehele populatie een generaliserend en taboedoorbrekend (en niet-stigmatiserend) effect. Opvoedvragen worden genormaliseerd. Wanneer alle ouders, die dat nodig hebben, de basale principes van ‘gewoon goed opvoeden’ aangereikt krijgen, wordt een klein verschil gemaakt voor een grote groep opvoeders, wat voor een nog grotere groep van kinderen de opvoeding verbetert met uiteindelijk een merkbaar resultaat in de samenleving.
Dat is de essentie van de public health benadering van opvoedingsondersteuning: alle ouders worden in staat gesteld – hetzij op eigen kracht, hetzij met passende, overwegend lichte en preventief gekleurde opvoedingsondersteuning – verantwoordelijkheid te nemen voor de opvoeding van hun eigen en andermans kinderen. Daar worden ouders en kinderen beter van. En dan blijkt: opvoedondersteuning doet er toe!