Bert Prinsen neemt na 9 jaar afscheid van de JeugdZaak.

 

Wat kunnen we missen in de Jeugdzorg, en wat we zeker nodig hebben….

 

Door Bert Prinsen op 5-03-2020

 

Een derde van het jeugdzorg-budget gaat op aan coördinatie. We weten het allemaal en dat is des te onthutsender. Waar iedereen de mond vol heeft van ‘directe zorg’, ‘de klant is koning’, ‘zorg dichtbij’, ‘wijkteams’, ‘betere en duurzame zorg’, zelfs van ‘preventie’, daar dacht ik: “Dit kan toch niet waar zijn”. Maar ook daar zat ik er alweer naast, want zo zegt woordvoerder Eva de Vroome van Jeugdzorg Nederland (citaat): “Dat is wel fors, ja. Al verbaast het me ook weer niet. De brancheorganisatie vraagt al langer aandacht voor de grote administratieve lasten. De leden noemden in een recente enquête een groot deel daarvan vermijdbaar”. Ondertussen heeft het kabinet tot en met 2021 dan ook 1 miljard euro extra vrijgemaakt voor gemeenten om de jeugdzorg te verbeteren. Je vraagt je meteen af: gaat dit geld dan wel op de goede plek terecht komen bij de daadwerkelijke zorg voor jeugd en de gezinnen. En gebeurt er met dat geld iets aan preventie? Voor een slordige 300 miljoen euro waarschijnlijk dus niet. En wie maakt zich daar echt druk om in dit van luxe en luxeproblemen vergeven landje?

 

Het lijkt soms wel alsof de hulpverlening, of moet ik zeggen de instituties die de hulpverlening invulling geven met beleid, verantwoording, geld, woorden en nog meer woorden, sturing, transparantie, management, verzekering, budget, coördinatie (ja zeker) en samenwerking, geheel en al losgezongen zijn van de daadwerkelijke directe zorg en hulp aan kinderen en ouders in de soms meest bizarre werkelijkheid van alledag, met bijvoorbeeld een gewelddadige vader en een depressieve moeder (of net andersom) of met 2 hardwerkende ouders die in de 24-uurs economie net het hoofd boven water kunnen houden. Die geïnstitutionaliseerde bureaucratische hulpverleningsondersteuners en – faciliteerders (met beleid, verantwoording, geld, woorden en nog meer woorden, sturing, transparantie, management, verzekering, budget, coördinatie (ja zeker) en samenwerking), die geen echt beeld meer hebben van wat professionals en vrijwilligers, die het werk dag in dag uit doen, werkelijk van ze nodig hebben. Die van die 1 miljard euro echt geen 700 miljoen euro afdoen voor directe hulp of duurzame preventie voor de ouders en kinderen zelf.

Nou zegt u natuurlijk, ja in een column heb je makkelijk praten. Dat kost ook geen geld. Daarom twee stapjes verder:

 

1. Wat kunnen we missen in die hele jeugdzorg:

• De Verwijsindex Risicojongeren
• Instanties zoals wijkteams of CJG’s die geen hulpverlenen, maar alleen intakes doen en diagnoses stellen (soms best nuttig, maar dan alleen samen met ouders en kinderen)
• Dashboards, die suggereren dat er gestuurd wordt
• Zorgcoördinatoren
• Pleegzorghulpverleners die een uur per maand bij een pleeggezin binnen komen
• Samenwerkingsverbanden op te veel niveaus
• Overdaad aan “aanstuurders”: Sectormanagers van managers van teammanagers m.a.w. “too many chiefs, too few Indians”
• Minutenregistratie
• Vijf manieren van verantwoording van één hulpverleningsactie
• Overdaad aan keuze: 300 aanbieders van jeugdzorg in 1 gemeente
• 1 zorgaanbieder die onderhandelt met 23 gemeenten
• Curatie waar geen preventie aan vooraf ging
• Het gebruik van niet erkende interventies
• Hulpverleners die uit handelingsverlegenheid verwijzen, niet werken met 1 gezin 1 plan

 

2. Misschien nog wel belangrijker, wat hebben we nodig in de jeugdzorg:

• Kleine overzichtelijk teams (à la het Buurtzorgmodel) waar je elkaar spreekt i.p.v. mailt
• Daadwerkelijke preventieve “interventies” en meer vrijwillige en informele inzet (bijvoorbeeld pleeggezinnen, maatjes, familie, samen oplopen…)
• Multidisciplinaire overleggen met de ouders of jeugdige erbij
• Werken met (een beperkt aantal) bewezen effectieve preventieve interventies, waar je ervaring mee opdoet in het licht van kwaliteitszorg, m.a.w. en overzichtelijk preventieaanbod
• Co-creatie (ouders en jeugdigen altijd van meet af aan mee laten ontwerpen)
• Je werk altijd echt laten evalueren door de betrokkenen (en dan bedoel ik niet ROMmen)
• Actieleren
• Regie bij de ouders en/of het kind, een dossier dat van ouders en kinderen is en waar de hulpverlener gebruik van maakt
• Alleen een zorg coördinator als de ouders/kind zelf geen coördinatie kunnen voeren
• Behulpzamer administratieve systemen die hooguit 10% van je tijd vragen
• Inzettten op bejegening (40% van het succes)

 

Direct contact blijft essentieel en veel belangrijker dan papier of een app. Maar het papier, de computer zijn en blijven gemakkelijker. Vult u zelf het lijstje maar aan en laten we dan afspreken dat we de helft ervan daadwerkelijk wegstrepen en achterwege laten en het overblijvende budget dan rechtstreeks besteden aan die directe andersom ingerichte zorg en preventie, die de jeugdzorg zo nodig heeft.

Of dat gaat lukken? U kent mijn optimistische inborst niet, al zegt mijn sceptische verstand: “Ehhh, ik vrees het niet, want het hemd is toch altijd nader dan de rok!”